اولین کارگردان و اولین مدرسه آرتیستی سینما در تهران
روزنامه اطلاعات اصفهان
2 ساعت پیش
روایت صد سالگی روزنامه اطلاعات
6 بازدید
شاید این مطالب برایتان مفید باشد
آنچه درباره شروع فعالیت‌های رسمی مدرسه
آرتیستی تهران در گوشه‌وکنار مباحث تاریخی را
شنیده اید، فراموش کنید و به این راپورت که
نزدیک‌ترین شاهد خبری درباره این واقعه هنری
است توجه بفرمایید.
در این راپورت که در۱۳ آبان ۱۳۰۹ درجریده اطلاعات منتشر شده آمده است:
ازچند ماه قبل به این طرف مدرسه‌ای برای تربیت آرتیست‌های سینما به مدیریت
« ا گانیاس» در طهران تشکیل گردیده و عده‌ای در مدرسه مزبور مشغول تحصیل فنون مختلفه آرتیستی وبازی‌های مختلفه آکتری سینما شده‌اند.
دیشب از طرف مدیر مدرسه دعوتی از عده‌ای از نمایندگان مجلس و مدیران جراید و محترمین شده بود که در جلسه امتحانی برای مشاهده عملیات شگردهای مدرسه حضور یابند.
ساعت هفت بعد ازظهر مدعوین در محل مدرسه حضور یافتند و پس از پذیرایی در سالونی که برای نمایش تهیه گردیده بود قرار گرفتند.
در پرده اول وضعیت زندگی سه نفر فقیر بی‌بضاعت را نشان می‌داد و منظور از این پرده تجسم جست و حرکات آرتیست‌های مدرسه بود که در کمال خوبی از عهده آن برآمدند. پرده دوم محبس و فرار یک‌نفر حبسی را نشان می‌داد و پرده سوم حرکات سه نفر دزد را مجسم می‌کرد. بعد از چند دقیقه تنفس، پرده‌های دیگر شروع شد. در پرده اول محکمه دندان‌سازوطرزاعمال و رفتار یک دندان‌ساز بی سواد و بی‌اطلاع را نشان می‌داد که کمدی جالب توجهی بود. پرده‌های بعد عملیات ورزشی و ژیمناستیکی به معرض تماشا گذارده شد که مخصوصا عملیات آقای مینویی که شاگرد اول مدرسه شده است بسیار قابل بود.
این شخص چندین رشته کارهای ورزشی ازجمله بلندکردن میله که ۱۰۴کیلو (۲۴من) وزن داشت در یک دست،کوبیدن میخ با قوت دست و پاره کردن سینی بزرگ مسی با دست و شکستن کله‌قندی را با ضربات انگشت و دوپاره کردن به ضرب انگشت و از این قبیل کارهای فوق‌العاده را بخوبی انجام داد. کارهای ورزشی میرزا احمد خان صفوی هم شایان توجه بود وبه طورکلی تمام کارهای محصلین این مدرسه با وجود عدم وسایل و اسباب کار جالب توجه
واقع گردید.
این مدرسه اولین مدرسه‌ای‌ست که در ایران برای تربیت آرتیستی – فیلمبرداری سینما باز شده است. آقای علی وکیلی موسس سینما سپه نیز چندی قبل به این کار دست زدند ولی گویا عدم وسایل کافی ایشان را دلسرد کرد، زیرا در صورتی می‌توان از این مدرسه و آرتیست‌هایی که تربیت می‌شوند استفاده نمود که وسایل مکفی فراهم باشد و تا یک کمپانی یا شرکتی برای فیلمبرداری که سرمایه لازمی داشته باشد تشکیل نگردد، پیشرفت این قبیل امورصنعتی خیلی مشکل به نظر می‌آید ولی درعین‌حال امیدواری می‌رود که پس از تربیت شدن یک دسته آرتیست قابل سینما ،کمپانی‌ها و یا اشخاصی پیدا می‌شوند که از وجود آنها استفاده نموده و در مملکت فیلم بردارند.
بالاخره دیریا زود فیلمبرداری در مملکت رواج خواهد یافت و بنا براین تاسیس این مدرسه خیلی مفید و جای مسرت است که در این مدت کم، پیشرفت قابلی حاصل شده است.
روایتی دیگر درباره مدرسه آرتیستی
بسیاری از شواهد و مدارک و اسناد تاریخ سینما نشانگرآن هستند که نخستین مدرسه آرتیستی در روز ۲۰ اردیبهشت سال ۱۳۰۹ تأسیس گردیده است . مدرسه‌ای که حالا با نام‌های آکادمی‌های تخصصی سینمایی، موسسه‌های آموزشی، مدرسه‌ها و مکتب‌های سینمایی به کار خودش ادامه می‌دهد تا بازیگران، کارگردانان، فیلمبرداران و… بسیاری را به حوزه سینما معرفی کند.
در سال ۱۳۰۹ شمسی شخصی به نام «آوانس اوگانیانس» مهاجری ارمنی- روسی (که در سال ۱۲۷۹ در عشق آباد ترکمنستان متولد شده بود) پس از اتمام تحصیلاتش در رشته‌ی سینما در هنرستان سینمایی مسکو، پس از متارکه با همسرش به همراه دختر نوجوانش از طریق مشهد وارد ایران و بعد راهی تهران شد.
بنا بر نوشته کتاب «تاریخ سینمای ایران» جمال امید: «او فکر تأسیس مدرسه سینمایی و فیلمسازی در ایران را با یکی دیگر از مهاجران روسی، گریشا ساکورا لیدزه (صاحب سینما مایاک) در میان گذاشت و با تشویق و یاری مالی او کارش را شروع کرد. در آن زمان سه سال از عمر سینمای ناطق می‌گذشت و در تهران، سینماها همچنان به نمایش فیلم‌های صامت می‌پرداختند. “هارولد لوید”، “چارلی چاپلین”، “ایوان ماژوخین”، “می‌مارش”، “اتم قرانت”،”ریچارد تالماج”، “انی اندوار و پات” و “پاتاشون” هنرپیشگان آن زمان بودند.
در نخستین آگهی مدرسه آرتیستی سینما آمده است: مدرسه سینمایی آرتیستی واقع‌در خیابان علاءالدوله از روز ۲۶فروردین مطابق با ۱۵ آوریل بتوسط معلمین و معلمه‌های متخصص افتتاح شد و جهت خواتین (خانم‌ها) کلاس مخصوص دائر است. داوطلبین می‌توانند هر روز از ساعت ۳بعدازظهر تا ۸ خود را به دفتر مدرسه معرفی نمایند.
گرچه اولین آگهی مدرسه سینمایی نتیجه دل‌بخشی نداشت اما با درج آگهی‌های بعدی حدود ۳۰۰ نفر در مدرسه نام‌نویسی کردند و این تعداد برای دوره‌ای که سینما هنوز به طور کامل عمومیت پیدا نکرده، هیجان انگیز بود اما تنها ۱۲ نفر این دوره را به پایان رساندند. اوگانیانس به دلیل این که در بین داوطلبان مدرسه آرتیستی، زنی وجود نداشت، آگهی دیگری برای جذب بانوان چاپ کرد. سرانجام مراجعه بیش‌از ۱۵۰ نفر موجب می‌شود که او کلاس‌های متعددی در زمینه موسیقی، بازیگری، ورزش، فیلمبرداری، ژیمناستیک، رقص و غیره راه اندازی کند اما این تعداد شاگردان به ۱۸ نفر کاهش پیدا می‌کنند.
با وجود بدگویی‌ها و مشکلات بسیاری که سرراه اوگانیانس قرار می‌گیرد، دوره اول مدرسه آرتیستی با پشتکار او به سرانجام می‌رسد و ۱۲ نفر این دوره را به پایان می‌رسانند. سپس او اولین فیلم بلند صامت ایرانی «آبی و رابی» را با سرمایه ساکورالیدزه جلوی دوربین می‌برد. این فیلم با هزینه چهار هزار و ۳۵ تومان فیلمبرداری می‌شود. بعد از چاپ آگهی برگزاری دوره دوم مدرسه سینمایی، «آبی و رابی» نخستین فیلم بلند ایرانی در روز جمعه ۱۲ دی ماه ۱۳۰۹، ساعت۱۴ در سینما «مایاک» نمایش داده می‌شود و اولین نقد فیلم دو روز پس از نمایش آن در روزنامه «ستاره جهان» چاپ می‌شود. تنها نسخه این فیلم در سال ۱۳۱۱ و در آتش‌سوزی سینما «مایاک» از بین می‌رود.
اوگانیانس پس از به پایان بردن دو دوره کامل مدرسه آرتیستی سینما و تولید دوفیلم بلند سینمایی و همکاری در تهیه چند فیلم خبری در ادامه فعالیتش، افتتاح دوره سوم مدرسه سینمایی و ساختن فیلم‌های جدید ناکام ماند و کوشش بسیار کرد تا نظر مقامات ایران را جهت تاسیس استودیوی فیلمسازی و تولید فیلم ایرانی جلب کند که موفق نشد.
آوانس اوگانیانس فیلم دومش را با نام ” حاجی آقا آکتور سینما” را ساخت که با استقبال روبرو نشد. بعد از آن او به هندوستان مهاجرت نمود و در کلکته مدرسه آرتیستی تاسیس کرد و در سال ۱۳۲۶ بعد از جنگ جهانی دوم، او از راه بندر انزلی به ایران بازگشت، اسلام آورد و نام رضا مژده را برای خود انتخاب کرد سپس به کار درمان طاسی سر پرداخت و مطبی در خیابان غزالی دایر کرد. اوگانیانس به جز طبابت و پرداختن به اختراعات، سه بار تلاش کرد تا دوباره با سینما ارتباط برقرار کند اما توفیقی به دست نیاورد. آوانس اوگانیانس به عنوان اولین کارگردان سینمای ایران در سال ۱۳۴۰ در سن شصت‌ویک سالگی درگذشت.
شاگران مدرسه آرتیستی سینما
کلاس‌های نخستین مدرسه آرتیستی سینما عبارت بودند از: آموزش صنعت آکتوری، تکنیک سینما، عملیات آکروباتیک، ورزش سوئدی، بوکس، عکاسی، شمشیربازی، باله، رقص شرقی و اروپایی که در دوره‌های پنج‌ماهه برگزار می‌شدند. آوانس اوگانیانس و سعید نفیسی، هر دو، ازجمله مدرسان آن بودند. از فارغ‌التحصیلان دوره اول این مدرسه، احمد دهقان، محمدعلی قطبی، حسن مینویی، امیر ارجمند، محمد ضرابی، حسین نوری، عباس طاهباز، کاظم سیار، منوچهر هوشی، اسماعیل نجات، ابوالقاسم آشتی و غلامعلی سهرابی‌فرد درخور ذکرند. این افراد در نخستین فیلم سینمای ایران،
با نامِ آبی و رابی (۱۳۰۹) بازی کردند.
اوگانیانس همچنین مصمم بود که مدرسه آرتیستی نسوان را زیرنظر فخرالزمان جبار وزیری افتتاح کند (خانم وزیری چند سال بعد در هندوستان در فیلم شیرین و فرهاد (۱۳۱۴) ساخته عبدالحسین سپنتا بازی کرد)؛ اما کسی در این کلاس‌ها ثبت‌نام نکرد و او نقش زن فیلم آبی و رابی را به خانم سیرانوش (از بازیگران ارمنی تئاتر) سپرد. برای دوره دوم، دخترش زما اوگانیانس در کلاس‌های مدرسه آرتیستی ثبت‌نام کرد. اعضای هیئت‌رؤسای دوره دوم مدرسه عبارت بودند از عباس مسعودی، سعید نفیسی، اعتصام‌زاده، علی وکیلی، احمد دهقان، عیسی (ژوزف) میرزایانس و خود آوانس اوگانیانس؛ ظاهراً سسیل ب دومیل، کارگردان امریکایی، هم ریاست افتخاری آن را برعهده داشت. شاگردان دوره دوم در دی ۱۳۱۰شمسی فارغ‌التحصیل شدند و در دومین فیلم اوگانیانس با نام حاجی‌آقا آکتور سینما (۱۳۱۲) بازی کردند.
در این صفحه می خوانید :
انتشار در روزنامه اطلاعات مورخه 1404/08/15 صفحه 7
با دوستانتان به اشتراک بگذارید
روزنامه اطلاعات استان اصفهان روزنامه اطلاعات استان اصفهان
